پشم سنگ یکی از انواع محصولات عایق کاری است که همانطور که از نامش مشخص است، از سنگ ساخته می‌شود. برای تولید این محصول از حرارت بسیار بالا برای سنگ استفاده می‌شود تا سنگ ذوب شود و بتوان از آن فیبرهای باکیفیتی را به عنوان عایق استفاده کرد. با وجود اینکه این محصول عایق حرارتی بسیار خوبی است و خاصیت آکوستیک نیز دارد، می‌تواند مضرات و خطراتی نیز داشته باشد. با وجود مضرات پشم سنگ که در این مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم، اگر با احتیاط کامل از این عایق استفاده کنید، نیازی به نگرانی از بابت خطرات آن نیست و می‌توانید شاهد عملکرد مناسب پشم سنگ بهره مند شوید.
پشم سنگ چیست؟
پشم سنگ یک نوع پشم معدنی غیر فلزی و غیر آلی است که از مواد خامی مانند سنگ و سیلیس ساخته می‌شود. این سنگ‌ها تا زمانی که مذاب شوند، تحت حرارت قرار می‌گیرند و سپس به شکل یک فیبر خارج می‌شوند. این ماده به دلیل ساختار فیبری که از حرکت هوا و ترکیب شیمیایی خنثی جلوگیری می‌کند، خواص حرارتی، ضد اشتعال و آکوستیک (عایق صوتی) بسیار عالی را در اختیار قرار می‌دهد.
پشم سنگ که با نام پشم معدنی نیز شناخته می‌شود برای کاربردهای مختلفی مانند عایق حرارتی، عایق صدا، فیلتراسیون و به عنوان یک محیط رشد در هیدروپونیک استفاده می‌شود. این ماده با نام‌های مختلفی مانند الیاف معدنی، پنبه معدنی، الیاف معدنی مصنوعی (MMMF) و الیاف شیشه‌ای مصنوعی (MMVF) شناخته می‌شود. پشم سنگ متراکم‌تر و سنگین‌تر از پشم شیشه است و قابلیت‌های عایق صوتی بهتر و مقاومت بالاتر در برابر آتش را ارائه می‌کند.
معایب استفاده از پشم سنگ
به دلیل نگرانی‌های مربوط به خطرات بالقوه سلامتی و تاثیرات زیست‌محیطی پشم سنگ، این ماده همیشه موضوع بحث بوده است. به طور کلی، معایب پشم سنگ را می‌توان به موارد زیر تقسیم بندی نمود:
- نگرانی‌های بهداشتی: اگرچه چشم سنگ در صورت استفاده صحیح ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما نگرانی‌هایی در مورد خطرات بالقوه سلامتی مرتبط با قرار گرفتن در معرض الیاف پشم سنگ وجود دارد. برخی از مطالعات سوالاتی را در مورد استنشاق این الیاف و اثرات احتمالی آن‌ها بر سلامت تنفسی مطرح کرده‌اند، اگرچه مطالعات طولانی مدت ارتباط قابل توجهی بین الیاف عایق پشم معدنی و بیماری‌های ریوی پیدا نکرده است.
- اثرات زیست محیطی: پشم معدنی غیرقابل تجزیه زیستی است، که نگرانی‌هایی را در مورد تاثیر آن بر محیط زیست، به ویژه از نظر دفع و مدیریت زباله، ایجاد می‌کند. این منجر به توسعه مواد جایگزینی مانند عایق‌های کنف، کتان، پشم، چوب و چوب پنبه شده است که تجزیه پذیری زیستی و اثرات زیست محیطی بالقوه کمتری در مقایسه با پشم معدنی دارند.
- ایمنی درک شده: علیرغم شواهد علمی که از ایمنی محصولات عایق پشم معدنی حمایت می‌کنند، ممکن است هنوز مسائل تصور عمومی یا تصورات غلط در مورد ایمنی آن‌ها وجود داشته باشد. حصول اطمینان از شیوه‌های حمل، نصب و نگهداری مناسب برای کاهش خطرات احتمالی مرتبط با پشم معدنی بسیار مهم است.
مضرات پشم سنگ بر بدن چیست؟
مضرات پشم سنگ بر بدن، نگرانی بالقوه برای استفاده از آن است. به طور کلی، هیچ مطالعه‌ای مبنی بر اینکه این محصول می‌تواند باعث افزایش خطر مرگ و میر شود، وجود ندارد. با وجود خطرات احتمالی زیر برای استفاده از پشم سنگ قابل بررسی هستند.
- اثرات تنفسی: در صورت مواجهه سیستم تنفس با الیاف پشم سنگ، احتمال بروز علائم تحریکی مجاری تنفسی فوقانی مانند خارش بینی، احتقان و خونریزی بینی و گلو وجود دارد. این علائم با قطع تماس و یا استفاده از ماسک‌های مناسب کاهش پیدا می‌کنند.
- آسیب به سیستم قلب و عروق: یکی از مضرات پشم سنگ برای بدن، نگرانی از بابت ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی ناشی از مواجهه با الیاف معدنی است. آسیب ریوی در اثر استفاده از پشم سنگ شامل التهاب مزمن و فیبروز هستند که می‌توانند باعث آسیب به مویرگ‌های شما و افزایش فشار خون شوند.
- اثرات بر معده و روده: الیافی که به صورت استنشاقی وارد مجاری تنفسی می‌شوند، به حلق نیز راه پیدا می‌کنند. این موضوع باعث تاثیر روی بافت پوششی معده و روده شده و مشکلاتی را نیز به همراه خواهد داشت.
- افزایش خطر ابتلا به سرطان: مطالعات و بررسی‌های انجام شده در مورد مضرات پشم سنگ برای انسان و افزایش خطر سرطان زایی در تناقض و تضاد هستند. برخی از بررسی‌ها اثرات منفی آن را روی حیوانات آزمایشگاهی نشان می‌دهند و برخی دیگر هیچ تاثیر منفی را در اثر استفاده از پشم سنگ روی حیوانات و خطر سرطان زایی نشان نداده‌اند. در نهایت مشخص نیست که پشم سنگ باعث آسیب به سیستم ریوی می‌شود یا خیر.
پشم سنگ آزبست دارد؟
آزبست به عنوان یکی از مواد خطرناک و سرطان زایی شناخته می‌شود که عایق حرارتی بسیار خوبی است. یکی از نگرانی‌های مصرف کنندگان پشم سنگ، وجود آزبست در این محصول است که در دراز مدت می‌تواند برای سلامت انسان خطرات زیادی را به همراه داشته باشد. ترکیب اصلی تشکیل دهنده در پشم سنگ، سیلیس است؛ اما آزبست از ترکیب منیزیم و سیلیسیوم تشکیل می‌شود. از این جهت هیچ گونه آزبستی در این محصول به کار نرفته و تنها مضرات آن به دلیل آسیب تنفسی ناشی از استفاده از این محصول محسوب می‌شوند.
نکات ایمنی برای در امان ماندن از خطرات پشم سنگ
اگرچه مضرات و معایب پشم سنگ می‌توانند برای سلامت انسان خطرناک باشند؛ اما موضوع اینجاست که برای در امان ماندن از خطرات و عوارض پشم سنگ می‌توانید به یک سری نکات ساده توجه داشته باشید که معمولا در دستورالعمل تولید کننده نیز درج شده است. کارفرمایان ملزم هستند که برای مجریان پشم سنگ، تجهیزات ایمنی مورد نیاز را آماده کنند. مجریان این محصولات نیز می‌توانند با در نظر گرفتن نکات زیر، از خطرات ناشی از استفاده از این محصول جلوگیری کنند.
- پوشیدن لباس مخصوص و دستکش: بررسی‌ها نشان می‌دهند که پشم سنگ ممکن است در مجاورت با پوست حساسیت ایجاد کند. پوشیدن لباس مخصوص و دستکش برای جلوگیری از تماس پوستی این ماده بسیار مهم است.
- محافظت از چشم و صورت: برای جلوگیری از در تماس بودن چشم با خود پشم و گرد و غبار آن، باید از عینک‌های محافظ استفاده نمایید. در صورت می‌توان با کمک نقاب‌های مخصوص از در تماس بودن پوست با پشم سنگ نیز جلوگیری کرد.
- محافظت از سیستم تنفسی: سیستم تنفسی در معرض گرد و غبار و بخار ناشی از پشم سنگ دچار تحریک شده و افراد ابتدا احساس گلودرد می‌کنند، اما به مرور زمان ریسک ابتلا به بیماری‌های تنفسی افزایش پیدا می‌کند. از این رو بسیار مهم است که برای محافظت از سیستم تنفسی از تهویه مناسب در محیط اجرایی و ماسک مخصوص تنفسی استفاده کنید. در صورت که تهویه محیط عالی باشد، می‌توان از ماسک N95 یکبار مصرف استفاده کرد، در غیر این صورت استفاده از ماسک‌های مخصوص توصیه می‌شود.
مضرات پشم سنگ بر هیچ کس پوشیده نیست؛ اما هنوز دلیل قطعی برای اینکه چشم سنگ می‌تواند باعث بروز عوارض جدی تنفسی شود، وجود ندارد. از طرفی عوارض ناشی از پشم سنگ به نسبت پشم شیشه کمتر هستند و همین موضوع استفاده از آن‌ها را به انتخابی بهتر در پروژه‌های عایق کاری حرارتی و صوتی تبدیل می‌کند. اگر نیاز به خرید پشم سنگ باکیفیت دارید، می‌توانید از طریق میزبان صنعت این محصول را خریداری کرده و مطابق با نیاز خود در محل دریافت کنید. اگر با رعایت نکات ایمنی و در نظر داشتن اصول مناسب، از این محصولات استفاده کنید، نیازی به نگرانی از بابت آسیب دیدن سیستم تنفسی شما نیست.
بدون دیدگاه